Saman nezlesi
Saman nezlesi nedir ?
Saman nezlesi özellikle ağaçlardan ve otlardan gelen tozlardan, mantar tozlarından ve bazen de bunların birleşimlerinden meydana gelen bir solunum alerjisidir. İlkbahar ve yaz aylarındaki saman nezleleri, özellikle yukarıda belirtilmiş tozlardan ileri gelmektedir. Ağustos ayı ortasında başlayan ve eylül sonuna veya erken don mevsimine kadar süregelen sonbahar türü ise, özellikle yabanî ot ve mantar tozlarından ileri gelmektedir.
Saman nezlesinin belirtileri nelerdir ?
Şişkin, kaşıntılı ve damlayan gözler, kapalı, tıkanık veya devamlı akan bir burun, gözlerde,’ damakta ve boğazda bazı belirtilerdir. Bu alerjinin getirdiği şiddetli hapşırma halleri birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir. Sinüs enfeksiyonları genellikle saman nezlesiyle ilgili görülür. Bazı hallerde saman nezlesi mevsiminde astım da gelişebilir.
Saman nezlesi insan vücuduna nasıl girer ?
Tozlar solunum yolu ile vücuda girer. Bazı kişilerde solunum yolu ile alman polen tozlar veya mantar tozları (alerjenler )> birçok girişten sonra, vücut içinde «antikor» lar meydana getirebilir. Bu antikorların vücut içinde gelişmesi bazen aylar bazen de yıllar ister. O zamana kadar hiçbir şekilde kendisini göstermez. Ancak, bu hassas antikorlardan yeterli sayıda yetişenleri olunca (polen), toz ve mantarların dokularla temasa geçmesiyle saman nezlesi gelişmiş olacak ve meydana çıkacaktır.
Gül nezlesi saman nezlesi ile aynı mıdır ?
Gül nezlesi bir tür saman nezlesidir. Fakat bu ad artık çok az kullanılmaktadır. Aslında bu nezle güllerden değil, otlardan çıkan polenlerden gelmektedir.
Alerji «compositae» familyasından uzun saplı sarı bir çiçekten de gelebilir mi ?
Hayır. Alerji genellikle amhrosia otunun polenlerinden ileri gelmektedir.
Saman nezlesi bulaşıcı mıdır ?
Hayır.
Saman nezlesi irsiyet ile geçer mi ?
Hastalık temayülü irsi yollar ile geçebilir.
Yıl boyunca süregelen saman nezlesi nedir ?
Bu duruma aynı zamanda burun iltihabı «rhinitis» denir ve çok kez sinüslerin iltihaplanmasıyla karıştırılır. Yıl boyu süregelen saman nezlesinde akan ve kaşıntı yapan gözler, hapşıran ve akan burun yıl boyunca bu illetlerden kurtulamazlar. Ancak bu tür allerji mevsimlik allerj enlerden değil, mevsim dışı alerjenlerden meydana gelmektedir. Meselâ ev tozlarından, tüylerden, hayvan kıllarından hatta yemeklerden, bazı zamanlarda da bakterilerden doğan enfeksiyonlardan da ileri gelebilir.
Hava şartlarının saman nezlesine tesiri nedir ?
Saman nezlesinin şiddeti havada polenin miktarı ve hastanın hassasiyetine bağlıdır. Serin, bulutlu, rüzgârsız ve yağmurlu bir havada hastada çok kez hiçbir belirti görülmez. Hava sıcak, kuru, güneşli veya rüzgârlı olduğu zamanlar belirtilerde artış görülür. Hastalar ıslaklığa veya rutubete karşı alerjik iseler rahatsızlıklarında serin, veya yağmurlu günlerde artış olur. Polenlerin büyük çoğunluğu bitkilerden saat 6 ile 13 arasında çıkar. Bunun için bu saatler hastalar için en kritik saatlerdir.
Saman nezlesinin yaygınlığı ne ölçüdedir ?
Genellikle nüfusun yaklaşık olarak % 2’si ile 3′ü olduğu tahmin edilmektedir.
Saman nezlesi nasıl teşhis edilir ?
Hastanın geçmişi etüt edilerek, polen ve mantar ile yapılan cilt üzerindeki testlerden.
Polenden başka maddeler de saman nezlesini şiddetlendirebilir mi ?
Evet. Pollen mevsiminde tütün dumanı, taze boyalar, kuvvetli parfümler, haşarat ilâçları ve ev tozları saman nezlelerini şiddetlendirebilirler. Ayrıca çikolata, mısır, kavun ve karpuz, ve bal gibi tatlı sıvılar, kiraz, şeftali gibi mevsim meyvelerin yenmesi, alerji belirtilerinin artmasına neden olabilir.
Saman nezlesi tedavisiz iyileşebilir mi ?
Evet, ama buna pek nadir olarak rastlanır.
Saman nezlesi tedavi edilmediği takdirde ne gibi komplikasyonlar meydana gelebilir ?
Tedavi olmayan saman nezlesi hastalarının yaklaşık % 30-60′mda bu hastalık astıma yol açar.
Saman nezlesinin tedavisi nedir ?
Üç metot vardır:
a.Mevsim arası metodu. Bu metotta hastalar, bitkiler bitki tozlarını saçarken tedaviye tâbi tutulurlar. Alerjinin kontrol altında tutulabilmesi için gerekli tedavinin her gün veya iki günde bir yapılması gereklidir.
b.Mevsim öncesi metodu. Bu metotta pollinating mevsiminden yaklaşık üç ay önce tedaviye başlanır ve enjeksiyonlar beş ile yedi gün arası yapılır. Böylece mevsim başladığı zaman hastanın hastalığa karşı direnci yüksek bir dereceye çıkarılmış olur.
c.Yıl boyu metodu. Bu metotta enjeksiyonlar haftada bir yapılarak azami dayanıklılık temin edildikten sonra bu enjeksiyonlara dört hafta daha devam edilmelidir.
Saman nezlesinin enjeksiyon yoluyla tedavi usulünün komplikasyonları olabilir mi ?
Bazen kol şişebilir veya hastada hastalığın genel belirtileri görülür. Bazen de alerjik kriz normalden daha şiddetli olur veya şiddetli kaşıntı halinde kendisini gösterebilir. Bu gibi belirtiler enjeksiyon yapıldıktan birkaç saniyeden yarım saat sonraya kadar meydana gelebilir. Bunun için hastanın bir enjeksiyondan sonra bir süre alerji uzmanının muayenehanesinden ayrılmaması iyi olur.
Saman nezlesi enjeksiyonlarının tepkilerini hafifletmek için ne yapılabilir ?
Alerji uzmanında bu gibi tepkileri zararsız hale getirebilecek ilâçlar daima mevcuttur.
Antihistamik ilaçlar saman nezlesinin tedavisinde faydalı olabilir mi ?
Bunlar saman nezlesinin belirtilerini hafifletmek için çok faydalıdırlar. Ancak bu tip ilâçların büyük çoğunluğu uyuşukluk ve baş dönmeleri gibi tehlikeli yan tesirlere sebep olurlar. Bunların enjeksiyon yerine kullanılmaları doğru değildir. Üstelik bunlar saman nezlesinin bir komplikasyonü olarak astımın gelmesini de önleyemez.
Saman nezlesi kortizon gibi «steroit» ilâçlarla etkili bir şekilde tedavi edilebilir mi ?
Allerjiyi hafifletmekte bunlar yararlı olabilir. Ancak bunlar Standard tedavi usulleri olarak kullanılmamalıdır.
Klima cihazları ve oda filtreleri saman nezlesinin tedavisinde yararlı olabilir mi ?
Evet. Yararlık oranları ise hastanın bu gibi odalarda ne kadar vakit geçirebileceğine bağlıdır.
Klima cihazları bazen saman nezlesinden alerjisi olanlara zararlı olabilir mi ?
Bazı hastaların durumu klima cihazları kullanıldığı yerlerde daha da kötüleşir. Onun için, böyle bir cihaz alınmadan hasta bunların, kendisine yararlı olup olmayacağını, tecrübe yoluyla tespit etmelidir.
Saman nezlesi geçtikten veya tedavi olduktan sonra yeniden tekrarlanır mı ?
Evet. Bir hastada yıllar boyu hiçbir belirti görülmedikten sonra bile hastalık şiddetli bir şekilde tekrarlanabilir.
Saman nezlesi olan bir hasta için hayatı boyunca tedavi gerekebilir mi ?
Her zaman değil. Bir hastanın ne süre enjeksiyona ihtiyacı olacağı öngörülemez. Fakat birçok vakada tedavi üç ile beş sene arasında sona erebüir.
Bir alerji uzmanı alerjik hastasının tedavisine ne gibi şartlarda son verir ?
Hasta peşi peşine iki yıl hiçbir rahatsızlık göstermediği zaman.
Duygusal hallerin saman nezlesine etkileri var mıdır ?
Evet. Herhangi duygusal bir kriz hastalığın hızını şiddetlendirebilir.
Saman nezlesinden rahatsız olan hastaların fizikî faaliyetlerini kısmaları gerekli midir ?
Evet. Fazla fizikî yorgunluğun saman nezlesini şiddetlendirdiği görülmüştür.
Saman nezlesi mevsiminde cerrahı müdahale yapılmalı mıdır ?
Saman nezlesinden şikâyetçi hastalara ancak acil vakalarda ameliyat yapılmalıdır. Şiddetli hapşıran bir hastaya muhakkak surette gerekmediği takdirde ameliyat yapılması doğru olmaz. Anestezi saman nezlesi hastasının burnuna tahriş edici tesir yapabilir. Mevsim içerisinde ameliyat gören bir hastada astım hastalığının da meydana gelmesi mümkündür.
Saman nezlesinden mustarip çocukların bademcikleri ne zaman alınmalıdır ?
Saman nezlesi mevsimi geçtikten sonra sonbahar sonunda veya kışın ilk aylarında ya da mevsimi başlar başlamaz yapılmamalıdır.
Gebe olan saman nezlesi hastası tedavi görmeli midir ?
Evet. Saman nezlesi hastalığı olanların durumu gebelik haline şiddetlenir.
Yiyeceklerin saman nezlesi ile ilgileri var mıdır ?
Evet. Bazı yiyecekler hastalığın durumunu kötüleştirir.
Saman nezlesine alkollü içkiler nasıl tesir eder ?
Hastalık mevsiminde hastalığın hızını şiddetlendirir.
Saman nezlesi erkeklerde mi, yoksa kadınlarda mı daha fazla görülür ?
Bu hastalığa erkek ve kadınlarda aynı oranda rastlanmaktadır.
Saman nezlesi olan bir hastanın oturduğu yerden başka yere taşınması doğru olur mu ?
Ülkelerin bazı yerlerinde pollene çok az rastlanır. Hastalık mevsiminin en süratli zamanında hastaların böyle yerlere gitmeleri icap eder.
Alerji hastası evinde sevdiği ev hayvanı bulundurmalı mıdır ?
Böyle hayvanların bulundurulmaması tercih edilir. Hastalar ev hayvanlarının kıllarına karşı allerji gösterebilirler; üstelik bu hayvanlar dışarıdan eve pollen nakledebilir.
Ambrosia otundan niçin korunulamıyor ve bu otlar ortadan kaldırılamıyor ?
Çünkü böyle bir yok etme plânının ülke çapında ele alınması gereklidir. Bir kentteki ve çevresindeki polenleri yok etmek yetersiz olur. Polenler havadan çok uzun mesafe katledebilmektedirler.
